ZUS czy KRUS – co się bardziej opłaca?

Zaczynając przygodę z działalnością gospodarczą musimy zmierzyć się z obowiązkiem opłacania składek na ubezpieczenie społeczne we własnym zakresie. Do tego zobowiązani jesteśmy do prowadzenia odpowiedniej dokumentacji księgowej i samodzielnego dokonywania rozliczeń. Jeżeli zdecydujemy się prowadzić pozarolniczą działalność gospodarczą co do zasady będziemy zobowiązani do opłacania składek w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). W przypadku kiedy zdecydujemy się prowadzić działalność rolniczą podlegać będziemy pod Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS). 

Zacznijmy od składek ZUS. Wyróżniamy 4 składki ubezpieczenia społecznego:

-emerytalne 

-rentowe

-chorobowe

-wypadkowe 

oraz ubezpieczenie zdrowotne. Ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne i możemy zdecydować się, aby go nie opłacać. Katalog grup podlegających ubezpieczeniom społecznym jest dość długi, my jednak skupimy się na osobach prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą. Stawki ubezpieczeń społecznych w 2021 roku kształtują się następująco:

Osobie, która nie prowadziła wcześniej działalności gospodarczej bądź minęło 5 lat od momentu zawieszenia bądź zamknięcia działalności, przysługuje „Ulga na start”. Przedsiębiorca przez okres pierwszych 6 miesięcy zwolniony jest z opłacania składki emerytalnej, rentowej, chorobowej oraz wypadkowej i zobowiązany jest tylko do opłacania składki zdrowotnej. Po upływie tego okresu przysługuje mu przez okres 24 miesięcy tzw. Mały ZUS, którego stawki w 2021 roku są następujące:

„Ulga na start” nie przysługuje w przypadku podjęcia współpracy z byłym pracodawcą. Oczywiście o ile w ramach działalności będziemy wykonywali ten sam zakres czynności, który wynikał ze stosunku pracy.

Czy istnieją ulgi po Małym ZUS-ie?

Ostatnią z ulg jest Mały ZUS plus, skierowany do przedsiębiorców, którzy w roku poprzedzającym rok, w którym chcieliby skorzystać z ulgi nie przekroczyli 120 tys. przychodu. Jeżeli przedsiębiorca prowadził działalność przez przynajmniej 60 dni, to w kolejnym roku będzie mógł skorzystać z ulgi Mały ZUS plus. Z ulgi można skorzystać przez maksymalnie 36 miesięcy w ciągu ostatnich 60 miesięcy prowadzenia działalności, należy jednak wliczyć w to okres korzystania z małego ZUSu. Skorzystanie z ulgi na start oraz preferencyjnych składek nie wyklucza możliwości skorzystania z ulgi Mały ZUS plus. Dotyczy ona tylko składek na ubezpieczenie społeczne, co oznacza, że nie obejmuje składki zdrowotnej. Aby zgłosić się do Małego ZUS plus, należy wyrejestrować się z dotychczasowego kodu ubezpieczenia poprzez złożenie dokumentu ZUS ZWUA i zgłosić się do ubezpieczeń na dokumencie ZUS ZUA lub ZUS ZZA z kodem właściwym dla małego ZUS plus czyli 05 90 lub 05 92.

Jak wygląda sytuacja w KRUS-ie?

Przechodząc do działalności rolniczej, jeżeli zdecydujemy się takową prowadzić, będziemy zobowiązani do opłacania składek KRUS. Wyróżniamy następujące składki na ubezpieczenie społeczne dla rolników:

– wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie,

– emerytalno-rentowe

oraz ubezpieczenie zdrowotne, które nalicza się za każdy pełny hektar przeliczeniowy użytków rolnych. Wysokość składek KRUS co do zasady uzależniona jest od wielkości gospodarstwa rolnego, zatem im większa ziemia, tym większe składki. W 2021 roku składki KRUS kształtują się następująco: 

ZUS czy KRUS, oto jest pytanie

Osoba, która spełnia przewidziane ustawą warunki, ma prawo wyboru, u którego ubezpieczyciela dokona zgłoszenia. Prawo do tego ma rolnik, który zdecyduje się założyć własną działalność i spełnia następujące przesłanki:

– podatnik nie jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę oraz nie pozostaje w stosunku służbowym;

– nie ma prawa do emerytury, renty i innych świadczeń z ubezpieczeń społecznych;

– nie przekroczył granicznej kwoty podatku dochodowego z prowadzonej działalności gospodarczej w poprzednim roku podatkowym (kwota za rok 2020 wynosiła 3540 zł);

– jest ubezpieczony w KRUS od co najmniej 3 lat w pełnym zakresie. 

Okres ubezpieczeniowy powinien być ciągły. Dodatkową przesłanką wyboru pomiędzy KRUS i ZUS jest prowadzenie gospodarstwa rolnego o obszarze użytków rolnych wynoszących powyżej 1 ha. Jeżeli rolnik spełni ww. warunki i założy własną działalność gospodarczą będzie miał prawo i możliwość pozostać ubezpieczonym w KRUS, co zapewni mu niższe koszty związane z opłatą składek społecznych. Prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej wiąże się jednak ze zmianą kwot ubezpieczenia społecznego rolników i tak w 2021 roku wygląda to następująco:

W przypadku, jeżeli rolnik miałby zamiar zostać przedsiębiorcą i chciałby zostać ubezpieczony w KRUS, to w terminie 14 dni od dnia rozpoczęcia prowadzenia własnej działalności powinien złożyć w KRUS oświadczenie o kontynuacji ubezpieczenia. Aby utrzymać ciągłość ubezpieczenia w KRUS, rolnik-przedsiębiorca zobowiązany jest co rok do dnia 31 maja ponawiać oświadczenie.

Co natomiast w przypadku, kiedy rolnik będący już przedsiębiorcą, będącym ubezpieczonym w ZUS chciałby dokonać przerejestrowania do KRUS? W takiej sytuacji powinien wyrejestrować swoją działalność, a także wyrejestrować się z ZUS za pomocą deklaracji ZUS ZWUA. Rolnik (niebędący już przedsiębiorcą), który dokonał już ww. czynności i posiada role o wielkości co najmniej 1 ha, może zgłosić się do ubezpieczeń w KRUS. Kwestią na którą warto zwrócić uwagę jest to, że rolnik (były przedsiębiorca), który dokonał przejścia z ZUS do KRUS, nie może przez okres trzech lat zakładać nowej działalności gospodarczej ani podejmować pracy na etacie. Prawo do ponownego założenia działalności gospodarczej przy możliwości zachowania prawa do ubezpieczenia w KRUS, będzie miał on dopiero po upływie wyżej wskazanego okresu. 

Jeden rabin powie ZUS, drugi rabin powie KRUS

Podsumowując, zaczynając działalność gospodarczą pojawia się obowiązek opłacania składek ZUS. Przedsiębiorcy na początku swojej przygody mają prawo korzystać z ulg: najpierw z ulgi na start, a następnie z preferencyjnych składek ZUS. Po okresie przysługiwania ww. ulg (czyli po upływie 6, a następnie 24 miesięcy), przedsiębiorca zobowiązany jest opłacać składki ZUS w pełnej wysokości chyba, że przysługiwać mu będzie mały ZUS plus. W przypadku prowadzenia działalności rolniczej, zobowiązani jesteśmy do opłacania składek KRUS, które są dużo niższe niż składki ZUS. Kiedy jesteśmy rolnikiem chcącym prowadzić pozarolniczą działalność gospodarczą mamy wybór (przy spełnieniu wymienionych wcześniej przesłanek) czy chcemy opłacać składki ZUS czy KRUS. Prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej przez rolnika wiąże się z obowiązkiem opłacania wyższych składek KRUS, jednak i tak są one nieporównywalnie niższe niż składki ZUS.