Formy opodatkowania

W przypadku przedsiębiorców prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą zostały przewidziane 4 formy opodatkowania:

– opodatkowanie na zasadach ogólnych (skala podatkowa);

– podatek liniowy;

– ryczałt od przychodów ewidencjonowanych;

– karta podatkowa (jako kontynuacja formy opodatkowania).

Wybór danej formy opodatkowania może być uwarunkowany kryteriami przewidzianymi w ustawie (np. wykonywany rodzaj działalności). W przypadku braku ograniczeń ustawowych wybór formy opodatkowania może zależeć od wysokości osiąganych dochodów bądź wysokości ponoszonych kosztów związanych z tą działalnością.

Skala podatkowa

Skala podatkowa została uregulowana w ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych – “ustawa o PIT”. Jest to podstawowa forma opodatkowania – w przypadku braku wyboru innej formy, osiągane przez podatnika dochody podlegają opodatkowaniu według zasad ogólnych.

Ustawodawca przewidział dwie stawki podatku w przypadku opodatkowania tą formą: 12% i 32%. Warto wspomnieć, że ustawodawca przewidział kwotę wolną od podatku – obecnie wynosi ona 30 000 zł. W przypadku, w którym osiągane dochody nie przekraczają kwoty 120 000 zł, wówczas stosowana jest stawka 12%. W przypadku przekroczenia tego progu, dochody do kwoty 120 000 zł zostaną opodatkowane stawką 12%, natomiast nadwyżka – stawką 32%. Nadto w przypadku osiągania dochodów powyżej 1 000 000 zł sumy dochodów podlegających opodatkowaniu, nadwyżka ta podlega opodatkowaniu dodatkową 4% stawką daniny solidarnościowej. W ostatnim przypadku zatem opodatkowanie wynosi 36% od nadwyżki dochodów ponad 1 000 000 złotych. Im wyższa podstawa opodatkowania, tym wyższa stawka podatku.

Opodatkowaniu tą formą podlegają uzyskiwane przez podatnika dochody. Zatem przy tej formie opodatkowania możliwe jest pomniejszenie przychodów uzyskiwanych przez podatnika z działalności o koszty poniesione w związku z tą działalnością.

W przypadku tej formy opodatkowania można rozliczyć się wspólnie z małżonkiem (w przypadku ustroju wspólności majątkowej), czy skorzystać z ulgi prorodzinnej.

Podatek liniowy

Podatek liniowy został uregulowany w ustawie o PIT. W przypadku tej formy opodatkowania została przewidziana jedna stawka podatku w wysokości 19%. Stawka ta jest stosowana niezależnie od wysokości uzyskanych dochodów. W przypadku dochodów powyżej 1 000 000 zł, podatnik zobligowany jest do zapłaty dodatkowych 4% podatku od nadwyżki ponad wskazaną kwotę (danina solidarnościowa) – opodatkowanie wynosi więc wówczas 23%.

W przypadku tej formy opodatkowaniu podlegają dochody uzyskiwane przez podatnika. Ich wysokość jest ustalana poprzez odjęcie kosztów od uzyskiwanych przychodów.

Powyższa forma opodatkowania jest szczególnie opłacalna dla podatników uzyskujących wysokie dochody z prowadzonej działalności. W przypadku skali podatkowej po przekroczeniu progu ponad 120 000 zł uzyskiwanych dochodów, wysokość opodatkowania wynosi 32%. Stanowi to stawkę zdecydowanie wyższą i mniej korzystną dla podatnika, aniżeli w przypadku podatku liniowego.

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych stanowi formę zryczałtowanego podatku dochodowego, uregulowanego w ustawie z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne – “ustawa o ryczałcie”.

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych może zostać wybrany jako forma opodatkowania w przypadku prowadzenia określonej w ustawie działalności. Istotne znaczenie w tym zakresie mają zastosowane symbole PKWiU.
Ustawodawca przewidział kilka stawek podatku (w zależności od rodzaju prowadzonej działalności):

– 17% (wykonywanie wolnego zawodu);

– 15% (np. pośrednictwo w sprzedaży hurtowej – PKWiU grupa 46.1., przetwarzanie danych (PKWiU ex 63.11.1), usługi finansowe i ubezpieczeniowe (PKWiU sekcja K) inne niż świadczone w ramach wolnych zawodów);

– 14% (np. usługi w zakresie opieki zdrowotnej – PKWiU dział 86);

– 12% (świadczenie usług związanych z oprogramowaniem – PKWiU ex 62.01.1., świadczenie usług związanych z doradztwem w zakresie sprzętu komputerowego – PKWiU 62.02.10.0.);

– 10% (świadczenie usług w zakresie kupna i sprzedaży nieruchomości na własny rachunek – PKWiU 68.10.1.);

– 8,5% przychodów do kwoty 100 000 zł oraz 12,5% przychodów od nadwyżki ponad kwotę 100 000 zł (np. wykonywanie usług w zakresie badań naukowych i prac rozwojowych – PKWiU dział 72);

– 8,5% (np. działalność usługowa – w tym sprzedaż napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5 %; świadczenie usług w zakresie edukacji – PKWiU dział 85);

– 5,5% (np. działalność wytwórcza, roboty budowlane lub działalność w zakresie przewozów ładunków taborem samochodowym o ładowności powyżej 2 ton);

– 3% (np. działalność gastronomiczna, z wyjątkiem przychodów ze sprzedaży napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5%);

– 2% (sprzedaż przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy produktów roślinnych i zwierzęcych).

Szczegółowy katalog zależności pomiędzy stawką opodatkowania, a rodzajem prowadzonej działalności, został przewidziany w art. 12 ust. 1 pkt 1-8 ustawy o ryczałcie. Podkreślenia wymaga możliwość opodatkowania danego podatnika kilkoma stawkami podatku (w przypadku prowadzenia działalności spełniającej warunki dla różnych stawek).

W przypadku ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych opodatkowaniu podlegają uzyskiwane przychody. Nie jest więc możliwe odliczenie kosztów od przychodu, jak ma to miejsce w przypadku skali podatkowej lub podatku liniowego. Możliwe jest jednak odliczenie od przychodu składek na ubezpieczenia społeczne, o ile nie zostały one uznane za koszt uzyskania przychodu bądź odliczone od dochodu na zasadach przewidzianych w ustawie o PIT.

Karta podatkowa

Karta podatkowa stanowi drugi rodzaj zryczałtowanego podatku dochodowego. Została ona uregulowana w ustawie o ryczałcie. Ze względu na zmiany wprowadzone Polskim Ładem, mogą z niej korzystać jedynie ci podatnicy, którzy dokonali jej wyboru najpóźniej w 2021 r. Od 2022 r. zaś możliwa jest jedynie kontynuacja tej formy opodatkowania.

Analogicznie jak w przypadku ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, w tej formie opodatkowania mogą być opodatkowani podatnicy prowadzący określony w ustawie rodzaj działalności. Tytułem przykładu można wskazać następującą działalność:

– w wolnych zawodach, polegającą na świadczeniu usług w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego (dla zawodów: lekarza i lekarza stomatologa, felczera, technika dentystycznego, pielęgniarki, położnej);
– w wolnych zawodach, polegającą na świadczeniu przez lekarzy weterynarii usług weterynaryjnych, w tym również sprzedaż preparatów weterynaryjnych (PKWiU ex 21.10.51.0, ex 21.20.13.0, ex 21.20.21.0 oraz ex 21.20.23.0), w związku ze świadczonymi usługami;
– w zakresie opieki domowej nad dziećmi i osobami chorymi;
– w zakresie usług edukacyjnych, polegającą na udzielaniu lekcji na godziny. Za udzielanie lekcji na godziny uważa się pomoc w nauce, polegającą głównie na odrabianiu (przygotowaniu) z uczniem zadanych lekcji.
Katalog zawierający wszystkie rodzaje działalności, które mogą zostać opodatkowane kartą podatkową, został określony art. 23 ust. 1 pkt 1-11 ustawy o ryczałcie.

Ustawodawca nie przewidział w tym przypadku stawek procentowych podatku. Ustalił on odrębnie dla poszczególnych rodzajów działalności stawki podatku (dzienne/miesięczne) w zależności od liczby przepracowanych godzin, liczby zatrudnianych pracowników, bądź wielkości miejscowości, w której prowadzona jest działalność. Wysokość należnego podatku jest każdorazowo ustalana w drodze decyzji administracyjnej. Tytułem przykładu w przypadku lekarzy i lekarzy stomatologów stawki podatku kształtują się następująco:

– przy 48 godzinach miesięcznie poświęconych na wykonywanie zawodu, stawka wynosi 16,30 zł za każdą godzinę;
– powyżej 48 godzin do 96 godzin, stawka wynosi 782,40 zł + 21,70 zł za każdą godzinę ponad 48;
– powyżej 96 godzin stawka wynosi 1824,00 zł.

Z kolei w przypadku pielęgniarek i położnych stawka podatku wynosi 1,70 zł za każdą godzinę.

Podobnie jak w przypadku ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, opodatkowaniu podlegają uzyskiwane przez podatnika przychody.

Ulgi podatkowe a forma opodatkowania. Nowy Ład

Przewidziane przepisami prawa ulgi podatkowe, co do zasady, mogą zostać zastosowane w przypadku podatników rozliczających się według skali podatkowej lub podatku liniowego. Nie jest to natomiast możliwe w przypadku wyboru którejkolwiek z form podatku zryczałtowanego.

Od powyższej zasady ustawodawca przewidział wyjątki co do ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych w zakresie ulg: rehabilitacyjnej, na Internet, ulgi Pałacyk+, jak również termomodernizacyjnej.

Nie jest więc możliwe skorzystanie z popularnych ulg (tj. IP Box, B+R) w przypadku opodatkowania zryczałtowanym podatkiem dochodowym.

Składka zdrowotna

Od 2022 r. efektywne opodatkowanie w przypadku każdej z form opodatkowania uległo zwiększeniu o składkę zdrowotną. Od 1 lipca przywrócono możliwość odliczania składki zdrowotnej w określonych przypadkach. Obecnie oskładkowanie przedsiębiorców wygląda następująco:

– skala podatkowa: 9% od dochodu, brak możliwości odliczenia;

– podatek liniowy – 4,9% od dochodu, można odliczyć od dochodu 8 700 zł rocznie;

– ryczałt – składka określona kwotowo (około 300, 600 i 1000 zł), można odliczyć od przychodu 50% zapłaconej składki;

– karta podatkowa – stała składka w wysokości około 271 zł, można odliczyć od podatku 19% zapłaconej składki.

Którą formę opodatkowania wybrać?

Wybór formy opodatkowania każdorazowo zależy od rodzaju prowadzonej przez podatnika działalności, wysokości uzyskiwanych dochodów (przychodów), jak również wysokości ponoszonych kosztów działalności. Wpływ na ostateczną decyzję niewątpliwie mają również zmiany wprowadzane w przepisach prawa – chociażby brak możliwości wyboru którejś z form opodatkowania, czy brak pełnej odliczalności składki zdrowotnej. Pod uwagę trzeba więc brać wszystkie obciążenia podatkowo-składkowe, a także potencjalną zmienność stawki podatku. Istotnym czynnikiem może być także fakt posiadania małżonka czy dzieci.

Jeśli masz wątpliwości jaka forma opodatkowania jest odpowiednia dla Ciebie i Twojego biznesu, skontaktuj się z nami.