Oskładkowanie i opodatkowanie umowy o pracę, umów cywilnoprawnych i B2B

Umowa o pracę

W przypadku umowy o pracę odprowadzenie składek na ubezpieczenie społeczne (emerytalne, chorobowe, rentowe i wypadkowe) oraz na ubezpieczenie zdrowotne jest obowiązkowe. Opodatkowanie umowy o pracę następuje według stawki 17% i 32% od nadwyżki dochodów ponad 85 528 zł. Osoby do 26 roku życia mogą skorzystać z zerowej składki PIT. Warunki, jakie należy spełnić, aby skorzystać z tej ulgi, zostały dokładnie opisane w dalszej części tego artykułu.

Obecnie obowiązuje kwota wolna od podatku w wysokości 8 000 zł. Oznacza to, że uzyskując dochód nieprzekraczający 8 000 zł, nie zapłacimy podatku dochodowego. Warto pamiętać, że przy opodatkowaniu na zasadach ogólnych lub podatkiem liniowym po przekroczeniu dochodu w wysokości 1 000 000 zł, należy dodatkowo uiścić daninę solidarnościową w wysokości 4%. Daninę płaci się jednorazowo za cały rok.

Umowy cywilnoprawne (umowa zlecenie i umowa o dzieło)

Jedną z umów cywilnoprawnych jest umowa zlecenie. Z jej tytułu powstaje obowiązek opłacenia składek emerytalnych, rentowych, wypadkowych i zdrowotnych. Składka na ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolna. Opodatkowanie umowy zlecenia nie różni się od umowy o pracę. Osiągnięty dochód opodatkowany jest na zasadach ogólnych. 

Warto podkreślić, że umowa zlecenie jest szczególnie korzystna dla studentów do 26 roku życia. Wynika to z tego, że jest on zwolniony z odprowadzania składek ZUS. Ponadto stawka opodatkowania umowy zlecenia osoby do 26 roku życia wynosi 0%.

Umowa o dzieło jest także umową cywilnoprawną. Umowa ta nie jest tytułem do ubezpieczenia. Oznacza to, że nie ma obowiązku opłacania składek zarówno na ubezpieczenie społeczne, jak i zdrowotne. Umowa o dzieło jest opodatkowania na takich samych zasadach jak umowa zlecenie.

Umowa B2B

Umowa B2B zawierana jest pomiędzy przedsiębiorcami. Oskładkowanie działalności gospodarczej zależy od czasu jej prowadzenia. Osoba prowadząca działalność gospodarczą może skorzystać z takich ulg, jak:

• Ulga na start – w okresie pierwszych 6 miesięcy prowadzenia działalności gospodarczej podatnik zwolniony jest z opłacania składki emerytalnej, rentowej, chorobowej, wypadkowej i na Funduszu Pracy. Obowiązkowo musi opłacić  składkę zdrowotną.

• Mały ZUS – w okresie kolejnych 24 miesięcy obowiązują składki społeczne (z wyjątkiem składki na Fundusz Pracy) w wartościach preferencyjnych. Należy zaznaczyć, że ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne. Obowiązkowe jest natomiast ubezpieczenie zdrowotne w pełnej wysokości.

• Mały ZUS plus – w maksymalnym okresie 36 miesięcy (w ciągu kolejnych 60 miesięcy kalendarzowych prowadzenia działalności gospodarczej) obowiązują składki społeczne w wartościach preferencyjnych, natomiast ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne. Obowiązkowo należy opłacić ubezpieczenie zdrowotne w pełnej wysokości.

Po upływie okresu obowiązywania powyższych ulg przedsiębiorca zobowiązany jest uiścić w pełnej wysokości składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne. Dobrowolnym ubezpieczeniem jest ubezpieczenie chorobowe. Należy podkreślić, że nie można skorzystać z preferencyjnych składek ZUS w okresie współpracy z byłym pracodawcą lub przed upływem 5 lat od momentu zamknięcia poprzedniej działalności gospodarczej.

Forma opodatkowania

Opodatkowanie działalności gospodarczej zależy od formy jej opodatkowania. Wyróżnia się następujące formy opodatkowania:

• Skala podatkowa – zasady opodatkowania są takie same jak przy umowie o pracę, czyli obowiązują stawki 17% i 32% od nadwyżki dochodów ponad 85 528 zł.

• Podatek liniowy – stawka to 19%. Ważnym aspektem jest brak możliwości skorzystania z tej formy opodatkowania w pierwszym roku podatkowym istnienia działalności gospodarczej przy współpracy z byłym pracodawcą. 

• Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych – obowiązują następujące stawki: 2%, 3%, 5,5%, 8,5%, 10%, 15% oraz 17%. Wysokość stawki uzależniona jest od rodzaju prowadzonej działalności.

• Karta podatkowa – stawka uzależniona m.in. od liczby mieszkańców w miejscowości, liczby pracowników, branży. 

Należy pamiętać, że nie każda forma opodatkowania jest odpowiednia dla każdej działalności np. ze względu na limity przychodów, ograniczenia związane z pracą na rzecz byłego pracodawcy czy z branżą, w której działa podatnik. Zatem powinien on przeanalizować swoją sytuację, a także możliwość skorzystania z ulg podatkowych.

Zbieg tytułów do ubezpieczeń ZUS

Zbieg tytułów do ubezpieczeń ZUS występuje w przypadku, gdy jednocześnie uzyskujemy dochody z kilku źródeł, np. z tytułu umowy o pracę i umowy zlecenia, z tytułu własnej działalności gospodarczej i umowy zlecenia. Obowiązek podlegania ubezpieczeniu społecznemu i zdrowotnemu będzie zależał od źródeł uzyskiwania dochodu.

Umowa o pracę i umowy cywilnoprawne

Tytuły do ubezpieczenia ZUS osoby zatrudnionej jednocześnie na umowę o pracę i umowę o dzieło lub umowę zlecenie są bardziej złożonym przypadkiem, który należy rozpatrzyć od kilku stron. W tym przypadku występują następujące zbiegi tytułów do ubezpieczeń ZUS:

• umowa o pracę i umowa zlecenie z obcym pracodawcą, gdy podstawa wymiaru składek w przeliczeniu na okres miesiąca jest wyższa niż minimalne wynagrodzenie – z tytułu umowy o pracę obowiązkowo podlega się pod ubezpieczenie społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe) i zdrowotne. W ramach umowy zlecenia należy obowiązkowo odprowadzić tylko składkę na ubezpieczenie zdrowotne, natomiast dobrowolnie składkę na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe.

• umowa o pracę i umowa zlecenie z obcym pracodawcą, gdy podstawa wymiaru składek w przeliczeniu na okres miesiąca jest niższa niż minimalne wynagrodzenie – z obu tytułów obowiązkowo opłaca się wszystkie składki ZUS.

• umowa o pracę i umowa zlecenie lub umowa o dzieło dzieło z własnym pracodawcą – z obu tytułów obowiązkowo opłaca się ubezpieczenie społeczne i zdrowotne. Dla celów ubezpieczeniowych umowa zlecenie i umowa o dzieło zawarta z własnym pracodawcą, z którym dana osoba pozostaje w stosunku pracy, jest traktowana jak umowa o pracę.

• umowa o pracę i umowa o dzieło z obcym pracodawcą – należy opłacić wszystkie składki ZUS tylko z tytułu umowy o pracę. W tym przypadku umowa o dzieło nie będzie tytułem do ubezpieczenia.

Należy zaznaczyć, że ze wszystkich tytułów można rozliczyć się łącznie na jednym zeznaniu rocznym.

B2B i umowa o pracę lub umowy cywilnoprawne

Prowadząc własną działalność gospodarczą i jednocześnie pracując na etacie bądź wybranej umowie cywilnoprawnej, mogą wystąpić następujące zbiegi tytułów do ubezpieczeń ZUS:

• B2B i umowa o pracę, gdy wynagrodzenie z tytułu umowy o pracę jest wyższe od wynagrodzenia minimalnego – działalność gospodarcza nie będzie tytułem do ubezpieczenia społecznego, a jedynie obowiązkowo podlega się pod ubezpieczenie zdrowotne. Z tytułu umowy o pracę trzeba odprowadzić wszystkie składki ZUS.

• B2B i umowa o pracę, gdy wynagrodzenie z tytułu umowy o pracę jest niższe od wynagrodzenia minimalnego – podatnik z tytułu działalności gospodarczej obowiązkowo podlega ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu i zdrowotnemu. Dobrowolnie może opłacać ubezpieczenie chorobowe. Również w tym przypadku umowa o pracę oskładkowana jest standardowo (wszystkie składki ZUS).

• B2B i umowa zlecenie związana z przedmiotem działalności gospodarczej – podatnik z tytułu działalności gospodarczej obowiązkowo podlega ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu i zdrowotnemu (chyba że objęty jest ulgą). Ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne. Natomiast umowa zlecenie nie będzie tytułem do ubezpieczenia.

• B2B i umowa zlecenie niezwiązana z przedmiotem działalności gospodarczej – tutaj należy rozpatrzyć 3 sytuacje:

1. Umowa zlecenie nie będzie tytułem do ubezpieczenia społecznego, jeżeli opłacane są standardowe składki ZUS, a wynagrodzenie z tytułu umowy zlecenia jest niższe niż 60% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Z tytułu działalności gospodarczej odprowadza się obowiązkowo składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i wypadkowe, a dobrowolnie na chorobowe. Składkę zdrowotną należy obowiązkowo opłacić z obu tytułów.
   
   
   
2. Umowa zlecenie będzie tytułem do ubezpieczenia społecznego, jeśli opłacane są preferencyjne składki na ZUS lub Mały ZUS Plus, a wynagrodzenie z tytułu umowy zlecenia jest niższe od minimalnego wynagrodzenia. Z tytułu działalności gospodarczej odprowadza się obowiązkowo składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i wypadkowe, a dobrowolnie na chorobowe. Składkę zdrowotną należy obowiązkowo opłacić z obu tytułów.
   
   
   
3. Umowa zlecenie lub działalność gospodarcza będzie tytułem do ubezpieczenia społecznego, jeżeli opłacane są preferencyjne składki na ZUS lub Mały ZUS Plus, a podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie osiągnie kwotę minimalnego wynagrodzenia jako pierwsza z danych tytułów. Składkę zdrowotną należy obowiązkowo odprowadzić z obu tytułów.
   
   

• B2B i umowa o dzieło – z tytułu działalności gospodarczej należy obowiązkowo odprowadzić składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne, a dobrowolnie na ubezpieczenie chorobowe. W tym przypadku umowa o dzieło nie będzie tytułem do ubezpieczenia.

Dochody z działalności gospodarczej opodatkowane są w zależności od wybranej formy opodatkowania. W przypadku opodatkowania przedsiębiorstwa na zasadach ogólnych można rozliczyć wszystkie dochody łącznie.

Stawka zerowa PIT dla młodych

Przy uldze dla młodych zwolnione od podatku dochodowego od osób fizycznych są przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej, spółdzielczego stosunku pracy, z tytułu odbywania praktyki absolwenckiej, z tytułu odbywania stażu uczniowskiego oraz umów zlecenia, o których mowa w art. 13 pkt 8 ustawy o PIT, otrzymane przez podatnika do ukończenia 26 roku życia, a w roku podatkowym nie zostanie przekroczona kwota 85 528 zł. Po przekroczeniu progu dochód zostanie opodatkowany na zasadach ogólnych.Osobom współpracującym w modelu B2B nie przysługuje możliwość skorzystania z ulgi dla młodych.

Zmiana formy zatrudnienia z umowy o pracę na B2B u tego samego pracodawcy

Osoba, która wcześniej była zatrudniona na umowie o pracę, decydując się na założenie własnej działalności gospodarczej i będzie świadczyć usługi na rzecz tego samego pracodawcy, musi pamiętać, że nie przysługuje jej możliwość opłacania składek ZUS na preferencyjnych warunkach. Oznacza to, że taki przedsiębiorca nie będzie mógł skorzystać z “Małego ZUSu” oraz “Ulgi na start”. Ulga na start obowiązuje przez pierwsze 6 miesięcy (zwolnienie z ubezpieczenia społecznego, opłacana jest tylko składka na ubezpieczenie zdrowotne). Mały ZUS dotyczy kolejnych 24 miesięcy (obowiązują wszystkie składki ZUS z wyjątkiem składki na Fundusz Pracy). 

W przypadku zaprzestania współpracy B2B z byłym pracodawcą np. po upływie 14 miesięcy, przedsiębiorca będzie uprawniony do skorzystania z preferencyjnych składek ZUS. Jeżeli w ciągu 30 miesięcy od rozpoczęcia działalności zostanie rozpoczęta współpraca z byłym pracodawcą, to wykonawca traci prawo do preferencyjnych składek ZUS.

Przy wyborze formy opodatkowania działalności gospodarczej należy pamiętać, że nie można skorzystać z podatku liniowego w pierwszym roku podatkowym istnienia działalności gospodarczej, tylko w przypadku dalszej współpracy z byłym pracodawcą. 

Udostępniamy Państwu tabelę prezentującą oskładkowanie i opodatkowanie wybranych form umów cywilnoprawnych, a także ich zbieg tytułów ubezpieczeń ZUS – kliknij, aby pobrać dokument.

Weronika Kulawiec
Asystentka ds. ewidencji IP BOX