Wybrane aspekty opodatkowania fundacji i stowarzyszeń

„Zwolnienie dywidendowe”

Fundacja oraz stowarzyszenie jako odrębne byty prawne mają możliwość posiadania udziałów w innych podmiotach prawa, np. w spółce z o.o. czy spółce komandytowej. Okoliczność ta uprawnia je do czerpania zysków jako wspólnicy tychże podmiotów.

W powyżej sytuacji ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych przewiduje możliwość braku opodatkowania wypłat na rzecz fundacji czy stowarzyszeń z tytułu dywidend oraz innych przychodów z tytułu w zyskach osób prawnych. Co istotne, ww. podmioty nie korzystają z „ogólnego” zwolnienia dywidendowego, które przewidziane jest w art. 22 ust. 4 ustawy o CIT, brak opodatkowania ww. tytułów możliwy jest w oparciu o art. 26 ust. 1a ustawy o CIT.

Wspomniany przepis stanowi, iż nie będzie pobierany podatek jeżeli:

– podatnik – fundacja czy stowarzyszenie – korzysta ze zwolnienia na podstawie art. 17 ust. 1 ustawy o CIT;

– złoży płatnikowi – podmioty, w którym fundacja czy stowarzyszenie posiada np. udziały – najpóźniej w dniu dokonania wypłaty odpowiednie oświadczenie;

– w oświadczeniu podatnik wskaże, iż przeznaczy dochody z dywidend oraz z innych przychodów z tytułu udziałów w zyskach osób prawnych – na cele wymienione w art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o CIT.

Darowizny

W świetle ustawy o CIT wartość aktywów otrzymywanych w drodze darowizny stanowić będzie dla fundacji czy stowarzyszeń przychód podatkowy z tytułu nieodpłatnych świadczeń. Jeżeli świadczenia te będą przeznaczone na działalność statutową, m.in. działalność kulturalną, ochronę zdrowia i pomoc społeczną czy ochronę środowiska, oraz:

– w momencie uzyskania dochodu ww. podmioty wskażą cel, na jaki zostanie on przeznaczony w przyszłości.

– uzyskany dochód będzie faktycznie wydatkowany na wyznaczony cel,

wówczas taki dochód będzie wolny od opodatkowania.

Co istotne, zgodnie z treścią art. 17 ust. 1b ustawy o CIT zwolnienie przysługuje bez względu na termin wydatkowania przedmiotu darowizny na cele statutowe fundacji czy stowarzyszenia. Jednakże w przypadku niewykorzystania przez podatnika dochodów lub ich części w sposób zadeklarowany w zeznaniu podatkowym będzie on musiał dokonać korekty deklaracji oraz uregulować zaległość podatkową wraz z odsetkami za zwłokę.

Co więcej, w kontekście realizacji określonych celów statutowych wskazuje się, że nie chodzi tylko o bezpośrednie prowadzenie przez podatnika określonego rodzaju działalności, lecz także o wspieranie tej działalności, jednak pod warunkiem, że wynika to z przyjętego przez podatnika statusu.

Pomimo iż w art. 17 ust. 1b ustawy o CIT mowa jest o „wydatkowaniu”, które  literalnie należy rozumieć jako fizyczne poniesienie wydatku pieniężnego, organy skarbowe przyjmują szersze znaczenie tego pojęcia. Zatem zwolnione z opodatkowania będzie, nie tylko nabycie przez fundację czy stowarzyszenie np. nieruchomości za środki pieniężne otrzymane w drodze darowizny, lecz także bezpośrednie przekazanie nieruchomości na ich rzecz.

Stowarzyszenie czy też fundacja może również skorzystać ze zwolnienia także wtedy, jeżeli przeznaczony na cele statutowe dochód wykorzysta na lokatę kapitału poprzez nabycie papierów wartościowych. Powyższe wynika zarówno z art. 17 ust. 1e ustawy o CIT, jak i z orzecznictwa sądowego, przykładowo z uchwały Sadu Najwyższego z dnia 13 marca 2002 r., sygn. III ZP 21/01.

Zwolnienia w podatku VAT

Fundacje czy stowarzyszenia mają możliwość skorzystania z podmiotowego zwolnienia z VAT, jeżeli, przychody ze sprzedaży opodatkowanej w poprzednim roku podatkowym nie przekroczyły 200 000 zł netto. Jeżeli wartość sprzedaży zwolnionej od podatku przekroczy ww. kwotę, wówczas zwolnienie traci moc, począwszy od czynności, którą przekroczono tę kwotę. Z kolei podatnik rozpoczynający sprzedaż w trakcie roku podatkowego może skorzystać z przedmiotowego zwolnienia, jeżeli przewidywana przez niego wartość sprzedaży nie przekroczy, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w roku podatkowym, kwoty 200 000 zł netto.

W sytuacji, gdy fundacja czy stowarzyszenie posiada status organizacji pożytku publicznego, zwolnienie z podatku VAT może dotyczyć sprzedaży towarów otrzymanych przez organizacje jako darowizna rzeczowa podczas zbiórki publicznej albo zakupiła je za środki pieniężne otrzymane podczas takiej zbiórki. Jeżeli wartość darowanych rzeczy, które następnie organizacja sprzedaje, przekracza 2 000 zł, musi ona prowadzić dokumentację, która umożliwi wskazanie darczyńcy oraz fakt dokonania darowizny. W przypadku zakupu przez organizacje rzeczy za pieniądze pochodzące ze zbiórki publicznej warunkiem zwolnienia jest przedstawienie faktury potwierdzającej nabycie tych rzeczy.

W art. 43 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług wskazane są kategorie czynności zwolnione z VAT, z których fundacja czy stowarzyszenie mogą skorzystać na takich samych zasadach jak inni podatnicy. Warto zwrócić uwagę na:

– pkt 18, 19,19a – opieka medyczna i profilaktyka zdrowotna;

– pkt 22 – pomoc społeczna;

– pkt 26 – działalność przedszkolna oraz oświatowa;

– pkt 32 – działalność związana ze sportem.

By móc korzystać ze zwolnienia wymagane jest potwierdzenie, iż w danym zakresie usług konkretny podmiot ma uprawnienia do ich prowadzenia.

Nagrody dla członków zarządu

Zarówno w przypadku stowarzyszenia jak i fundacji możliwe jest zamieszczenie w statucie zapisów regulujących przyznawanie nagród na rzecz członków zarządu. Dochody osiągane z tego tytułu są opodatkowane według skali podatkowej. Jako dochody uzyskiwane w ramach innych źródeł nie byłoby obowiązku odprowadzać od nich zaliczek, rozliczane byłyby w ujęciu rocznym. Obowiązek ich rozliczenia spoczywałby na każdym członku zarządy nie zaś samym podmiocie.  

Sprawą niepewną, ale otwartą jest objęcie składką zdrowotną ww. wynagrodzenia. Ustawa dot. opieki zdrowotnej w art. 66 ust. 1 pkt 35a wskazuje, iż obowiązkowi składkowemu podlegają „osoby powołane do pełnienia funkcji na mocy aktu powołania(…)”. Zasady obsadzania członków zarządu wskazuje w statucie fundator, zasady te mogą znacząco różnić się od sposobu powoływania choćby członków zarządy w spółkach kapitałowych, do których ww. przepis ma przede wszystkim zastosowanie. Otwiera się zatem przestrzeń do interpretacji, aby twierdzić, iż taki wynagrodzenie nie podlega pod składkę zdrowotną.