Czym jest GPSR i jakie są jego główne cele?
Jako główne cele rozporządzenia GPSR można wskazać:
- bezpieczeństwo produktów – zapewnienie, że wszystkie produkty dostępne na rynku Unii Europejskiej, sprzedawane zarówno przez Internet, jak i poza nim, są bezpieczne dla konsumentów (ochrona zdrowia i życia konsumentów),
- ograniczenie ryzyka – zmniejszenie ryzyka wprowadzenia na rynek towarów, które mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia, życia lub bezpieczeństwa użytkowników,
- jednolite zasady – uściślenie zasad nadzoru rynku i uprawnień organów krajowych, które mają na celu szybkie identyfikowanie i eliminowanie niebezpiecznych produktów,
- usprawnienie działania rynku – stworzenie jednolitych warunków działania dla przedsiębiorstw, usprawniając w ten sposób funkcjonowanie rynku wewnętrznego Unii Europejskiej,
- wzmocnienie współpracy między krajami członkowskimi w zakresie nadzoru rynku oraz szybkiego reagowania na niebezpieczne produkty.
Jakich produktów dotyczy GPSR?
Rozporządzenie ma zastosowanie do produktów wprowadzanych do obrotu lub udostępnianych na rynku UE, niezależnie od tego, czy są nowe, używane, 2 naprawione lub odnowione. GPSR odnosi się do produktów oferowanych konsumentom w UE za pośrednictwem wszystkich kanałów sprzedaży.
Jakie produkty są wyłączone z GPSR?
GPSR nie obejmuje natomiast produktów podlegających już regulacjom w ramach innych szczegółowych przepisów dotyczących bezpieczeństwa i nie ma zastosowania do:
- produktów leczniczych do stosowania u ludzi ani do weterynaryjnych produktów leczniczych;
- żywności i pasz;
- żywych roślin i zwierząt, organizmów zmodyfikowanych genetycznie oraz mikroorganizmów zmodyfikowanych genetycznie stosowanych w sposób ograniczony;
- produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego i produktów pochodnych;
- produktów ochrony roślin;
- sprzętu wykorzystywanego do przemieszczania się lub podróży, gdy jest on obsługiwany bezpośrednio przez usługodawcę;
- statków powietrznych, których konstrukcja, wytwarzanie, obsługa techniczna i eksploatacja stwarzają niewielkie zagrożenie dla bezpieczeństwa;
- antyków;
- produktów wymagających naprawy lub odnowienia przed użyciem, w przypadku gdy noszą wyraźne oznaczenie, że wymagają naprawy lub odnowienia przed użyciem.
Obowiązki podmiotów wynikające z treści Rozporządzenia GPSR
Przedmiotowe rozporządzenie nakłada określone obowiązki dotyczące bezpieczeństwa produktów na wszystkich uczestników łańcucha dostaw wszelkich towarów przeznaczonych dla konsumentów, które są wprowadzane do obrotu na rynku UE. Zakres tych obowiązków zależy od tego, który podmiot jest nimi objęty. W rozporządzeniu poświęcono cały Rozdział III na szczegółowe określenie obowiązków podmiotów gospodarczych.
Przykładowo, wśród obowiązków producenta można wymienić:
- zapewnienie, że produkty są zaprojektowane zgodnie z zasadami bezpieczeństwa;
- przeprowadzenie wewnętrznych analiz ryzyka i sporządzenie odpowiedniej dokumentacji technicznej;
- podjęcie natychmiastowych działań i niezwłoczne poinformowanie konsumentów oraz władz krajowych za pośrednictwem portalu Safety Business Gateway w przypadku podejrzenia, że wprowadzony na rynek produkt jest niebezpieczny;
- udostępnianie informacji o wypadkach;
- zapewnienie istotnych informacji dotyczących bezpieczeństwa i identyfikowalności produktów na produktach lub ich opakowaniach;
Jako obowiązki importera można wymienić w szczególności:
- zapewnienie zgodności produktów z ogólnym wymogiem bezpieczeństwa określonym w rozporządzeniu poprzez odmowę wprowadzenia na rynek produktów, które ich zdaniem nie spełniają tego wymogu;
- umieszczenie swoich danych kontaktowych na produktach i upewnienie się, że towarzyszą im jasne instrukcje i informacje dotyczące bezpieczeństwa;
- przejęcie odpowiedzialności za powierzone im produkty podczas transportu i przechowywania;
- poinformowanie producentów i krajowych organów nadzoru rynku, za pośrednictwem portalu Safety Business Gateway, jeśli uważają, że na rynku znajduje się niebezpieczny produkt i zadbanie o ostrzeżenie społeczeństwa.
Jako obowiązki dystrybutora można wymienić m.in.:
- zapewnienie, że producenci, a w stosownych przypadkach także importerzy spełniają wymogi rozporządzenia, poprzez odmowę wprowadzenia do obrotu produktów, które ich zdaniem nie spełniają tych wymogów;
- poinformowanie producentów, importerów i krajowych organów nadzoru rynku, za pośrednictwem portalu Safety Business Gateway, jeśli uważają, że na rynku znajduje się niebezpieczny produkt i zadbanie o podjęcie stosownych działań.
Czy można zostać potraktowanym jako producent na gruncie GPSR, jeżeli faktycznie się nim nie jest?
Zgodnie z art. 13 rozporządzenia – osobę fizyczną lub prawną uznaje się za producenta do celów rozporządzenia i podlega ona obowiązkom producenta określonym w art. 9, w przypadku gdy ta osoba fizyczna lub prawna wprowadza produkt do obrotu pod jej nazwiskiem lub nazwą lub znakiem towarowym lub istotnie modyfikująca produkt w sposób, który mógłby wpłynąć na zgodność z wymaganiami niniejszego rozporządzenia.
Jakie grożą kary za nieprzestrzeganie obowiązków wynikających z GPSR oraz jakie organy będą sprawować nadzór?
Jak wynika z projektu ustawy o ogólnym bezpieczeństwie produktów z dnia 29 lipca 2024 r. organem właściwym w sprawie nadzoru nad ogólnym bezpieczeństwem produktów będzie Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
Organami właściwymi w sprawie kontroli produktów w zakresie spełniania ogólnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa będą wojewódzcy inspektorzy Inspekcji Handlowej.
W projekcie ustawy wskazano na szereg kar pieniężnych za naruszenia i niewypełnienie przez poszczególne podmioty obowiązków określonych w treści Rozporządzenia – kary te mogą wynieść nawet do 1 000 000 zł.
Podsumowanie
Rozporządzenie GPSR, które wejdzie w życie już 13 grudnia 2024 roku zwiększy wymagania dotyczące bezpieczeństwa produktów oferowanych na rynku UE, ale przede wszystkim nałoży nowe obowiązki dla podmioty gospodarcze, w tym na producentów, importerów i dystrybutorów. Firmy działające na rynku muszą więc przygotować się na nadchodzące zmiany i dostosować się do nowych regulacji rozporządzenia. Należy mieć na uwadze, że niewywiązywanie się z tych obowiązków może wiązać się z wysokimi karami pieniężnymi.
