Mamy z nimi do czynienia jeżeli pracodawca, który zatrudnia minimum 20 pracowników, w okresie nieprzekraczającym 30 dni redukuje zatrudnienie w liczbie:
- 10 pracowników, gdy zatrudnia mniej niż 100 pracowników,
- 10% pracowników, gdy zatrudnia co najmniej 100 pracowników, ale mniej niż 300 pracowników,
- 30 pracowników, gdy zatrudnia co najmniej 300 pracowników.
Rozwiązanie umów z pracownikami w ramach zwolnień grupowych może nastąpić w drodze wypowiedzenia przez pracodawcę lub na mocy porozumienia stron.
W jaki sposób liczyć pracowników?
Podczas weryfikacji, czy firma zatrudnia 20 pracowników, należy uwzględnić każdą osobę zatrudnioną w oparciu o umowę o pracę. Nieistotne jest czy pracownik zatrudniony jest na pełen etat, czy tylko na jego część. Dodatkowo należy wziąć pod uwagę wszystkie osoby zatrudnione na podstawie stosunku pracy (czyli na podstawie powołania, wyboru, mianowania czy spółdzielczej umowy o pracę). Co więcej – jeżeli w wyniku zawarcia porozumienia stron z inicjatywy pracodawcy stosunek pracy kończy min. 5 pracowników, to należy ująć ich w liczbie osób objętych zwolnieniem grupowym.
WAŻNE! Do określania liczby pracowników nie należy brać pod uwagę pracowników tymczasowych oraz osób wykonujących pracę na podstawie umów cywilnoprawnych.
Kto podlega ochronie przed zwolnieniem grupowym?
Przepisy ustawy dotyczącej zwolnień grupowych wskazują pracowników szczególnie chronionych, z którymi pracodawca nie może rozwiązać stosunku pracy w ten sposób. Przede wszystkim są to:
- pracownicy, którym brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego,
- kobiety w ciąży, w trakcie urlopu macierzyńskiego,
- pracownicy w trakcie urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, rodzicielskiego i urlopu ojcowskiego,
- członkowie zarządu związku zawodowego,
- społeczny inspektor pracy,
- pracownik powołany do odbycia służby wojskowej, służby zastępczej, zasadniczej służby wojskowej lub przeszkolenia wojskowego.
Wskazanym pracownikom chronionym można natomiast wypowiedzieć dotychczasowe warunki pracy lub płacy. Należy jednak pamiętać, że jeżeli wypowiedzenie spowoduje obniżenie wynagrodzenia to do końca okresu ochrony takiemu pracownikowi będzie należny dodatek wyrównawczy.
WAŻNE! Wyżej opisane ograniczenia nie mają zastosowania, gdy przyczynę zwolnień stanowi ogłoszenie upadłości lub likwidacja pracodawcy.
Zwolnienia grupowe – obowiązki pracodawcy
Pracodawca, chcąc dokonać zwolnień grupowych, ma obowiązek:
- skonsultować zamiar przeprowadzenia zwolnień ze związkami zawodowymi działającymi w jego firmie (jeżeli takich nie ma – z przedstawicielami pracowników),
- zawiadomić na piśmie związki zawodowe oraz Powiatowy Urząd Pracy o szczegółach planowanych zwolnień (m. in. o przyczynach, liczbie pracowników, okresie, w ciągu którego nastąpią zwolnienia),
- w terminie 20 dni od daty zawiadomienia zawrzeć z organizacjami związkowymi porozumienie,
- zawiadomić na piśmie właściwy Powiatowy Urząd Pracy o przyjętych ustaleniach dotyczących grupowego zwolnienia.
Co należy się pracownikom?
W wyniku rozwiązania stosunku pracy w ramach zwolnień grupowych pracownikom przysługuje odprawa pieniężna. Ustala się ją na identycznych zasadach jak ekwiwalent za urlop. Ustawa dotycząca zasad rozwiązywania stosunków pracy z pracownikami z przyczyn ich niedotyczących zapewnia minimalną wysokość odprawy. Istnieje natomiast pewien limit – nie może ona przekraczać 15 – krotnego minimalnego wynagrodzenia za pracę, które obowiązuje w dniu rozwiązania stosunku pracy. Wysokości odpraw w zależności od okresu zatrudnienia u konkretnego pracodawcy zostały przedstawione w tabeli poniżej.
| Okres zatrudnienia u danego pracodawcy | Wysokość odprawy |
| krócej niż 2 lata | 1 – miesięczne wynagrodzenie |
| od 2 do 8 lat | 2 – miesięczne wynagrodzenia |
| ponad 8 lat | 3 – miesięczne wynagrodzenie |
Zwolnienie grupowe w kontekście ponownego zatrudnienia pracownika
W sytuacji, gdy pracodawca postanowi ponownie zatrudniać pracowników w tej samej grupie zawodowej, pierwszeństwo mają pracownicy, którzy stracili pracę w wyniku zwolnień grupowych. Jednak aby tak się stało to zwolniony pracownik musi zgłosić zamiar ponownego podjęcia pracy. Ma na to rok od dnia rozwiązania stosunku pracy. Dodatkowo ponowne zatrudnienie wcześniej zwolnionego pracownika powinno nastąpić w ciągu 15 miesięcy od dnia rozwiązania stosunku pracy w ramach zwolnienia grupowego. Jeżeli natomiast pracodawca nie zatrudni osoby, która ma pierwszeństwo, to taki pracownik ma prawo żądać nawiązania stosunku pracy oraz wypłaty odszkodowania.
Podsumowując, zwolnienia grupowe stanowią specyficzny tryb rozwiazywania umów o pracę. Planując zatem takiego typu zwolnienia należy dokładnie zaznajomić się obowiązującymi wymogami.
