Czy Dyrektor KIS działa bezprawnie? – o przepisach dotyczących ulgi B+R.

Jak być powinno

Podatnik chcący skorzystać z ulgi, prezentuje we wniosku do KIS szczegółowy opis stanu faktycznego, po czym stawia nurtujące go pytania. Finalnie zwieńcza pismo treścią własnego stanowiska w sprawie. W idealnym świecie, po 3 miesiącach od wysłania ww. dokumentu, na poczcie, bądź skrzynce ePUAP, pojawia się informacja, o wydaniu przez Dyrektora KIS pozytywnej interpretacji indywidualnej. Podatnik jest zadowolony, urzędnik ma mniej pracy, a w sądach nie tworzą się wieloletnie kolejki. Dlaczego zatem cały proces ubiegania się o ulgę jest żmudny i bardziej przypominający grę w ping-ponga niż załatwianie prostej sprawy urzędowej? – Otóż zdaniem Dyrektora KIS, podatnik prowadzący działalność gospodarczą, stawiający przed organem nurtujące go pytanie, chcąc dowiedzieć się, czy charakter prowadzonych prac jest badawczo-rozwojowy, aby uzyskać odpowiedź, najpierw musi  oświadczyć, iż prowadzi prace rozwojowe bądź badania naukowe. Innymi słowy, wnioskodawca musi oświadczyć, iż prowadzi dokładnie te prace, których dotyczy pytanie. Brzmi sensownie, prawda?

Geneza problemu

Powyższa praktyka jest jedną z najbardziej absurdalnych rzeczy, z jaką miałem dotychczas styczność. Geneza problemu leży bowiem w ustawie o podatku dochodowym oraz w ustawie o szkolnictwie wyższym i nauce. W ustawach podatkowych tj. w ustawie o PIT art. 5a pkt 38 oraz ustawie o CIT art. 4a pkt 26 dowiadujemy się, iż ilekroć w ustawie jest mowa o działalności badawczo-rozwojowej – oznacza to działalność twórczą obejmującą badania naukowe lub prace rozwojowe, podejmowaną w sposób systematyczny, w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystania zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań.

W artykułach kolejnych dowiadujemy się wówczas, że badania naukowe oraz prace rozwojowe, to:

• badania podstawowe w rozumieniu art. 4 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce;
• badania aplikacyjne w rozumieniu art. 4 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce;
• prace rozwojowe w rozumieniu art. 4 ust. 3 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce.

Dyrektor KIS ma rację, iż nie jest on kompetentny, do wydawania interpretacji indywidualnych na podstawie przepisów ustawy pozapodatkowej. Zgodnie z przyjętą linią orzeczniczą sądów, dowiadujemy się jednakże, iż bezpośrednie odesłanie przez ustawodawcę do niniejszych definicji (znajdujących się w ustawie o szkolnictwie wyższym), stanowi integralną część prawa podatkowego oraz zagadnienia działalności badawczo-rozwojowej. Tym samym – Organ jest zobligowany, aby wziąć ciężar interpretacyjny na swoje barki. Konieczność odpowiedzenia samemu sobie, na postawione przez siebie pytanie, przeczy jakimkolwiek zasadom logiki oraz sensowi istnienia ww. instytucji.

Poniżej orzeczenie NSA z dnia 23 listopada 2021 roku o sygnaturze akt II FSK 1049/21 niepodlegające dalszemu zaskarżeniu.   

Biorąc pod uwagę charakter i zadania interpretacji podatkowej trudno uznać stanowisko organu podatkowego za prawidłowe, ponieważ prowadziłoby ono do podważenia sensu wydawania interpretacji podatkowych, jeśli sam wnioskodawca ma udzielić odpowiedzi na zadane przez siebie organowi pytanie. (…) Zasadne było zatem żądanie skarżącego o wydanie interpretacji, czy prowadzona przez niego działalność może zostać uznana za badawczo-rozwojową, skoro ustawodawca posłużył się w treści art. 30ca ust. 2 u.p.d.o.f. pojęciem działalności badawczo-rozwojowej, a w art. 5a pkt 38 oraz związanych z nim punktach 39 i 40 tego artykułu, odwołuje się do jej rozumienia w kontekście ustawy  pozapodatkowej. Wobec tego kluczowa z punktu widzenia skutków podatkowych była ocena charakteru prowadzonej działalności na kanwie właśnie tej ustawy. Ze względu na bezpośrednie odwołanie się do tej ostatniej w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych i wyraźne wskazanie, że definicję tą należy rozumieć w konkretny sposób, tj. przedstawiony w ustawie – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, przedmiotowe zapisy są elementem systemu prawa podatkowego. Nie może ulegać wątpliwości, iż powinny być rozpatrywane przez organ w kontekście oceny prowadzenia działalności badawczo-rozwojowej, skoro zakres wniosku do tego wprost nawiązuje. (…) Skoro skarżący dokładnie opisał swoją działalność przez pryzmat cech działalności badawczo rozwojowej, to organ miał obowiązek udzielić odpowiedzi na przedstawioną wątpliwość.

Absurdu ciąg dalszy

Uwaga, przyszedł czas na kolokwialny ,,plot twist”, otóż problematycznie ulokowane
w ustawie o szkolnictwie wyższym i nauce, definicje prac rozwojowych oraz badań naukowych, do końca 2017 roku, były zawarte w ustawie o podatku dochodowym. Co więcej, Dyrektor KIS doskonale o tym wie. Wśród naszych klientów ubiegających się o ulgę, zdecydowanie przeważającym charakterem prowadzonych prac, jest charakter rozwojowy. Skoro uzyskanie ulgi, jest tak czasochłonnym procesem, to może zatem wydźwięk definicji ww. prac był wówczas inny w ustawie o PIT i CIT, niż obecnie w ustawie pozapodatkowej? Ponownie odpowiedź brzmi nie. Definicje te są niemalże tożsame i w takiej formie zostały przeniesione. Dla człowieka rozumnego powyższy zabieg wydaje się mieć na celu, chociażby uporządkowanie prawnych definicji, czy stworzenie wspólnego punktu odniesień. Dyrektor KIS upatrzył jednak w powyższym znacznie więcej, tj. możliwość bezprawnego uchylania się od wydawania interpretacji, w zakresie ulgi wprowadzonej przez ustawodawcę.

Dla porównania, poniżej definicja bieżąca w ustawie o szkolnictwie wyższym i nauce:

,,Prace rozwojowe są działalnością obejmującą nabywanie, łączenie, kształtowanie i wykorzystywanie dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności, w tym w zakresie narzędzi informatycznych lub oprogramowania, do planowania produkcji oraz projektowania i tworzenia zmienionych, ulepszonych lub nowych produktów, procesów lub usług, z wyłączeniem działalności obejmującej rutynowe i okresowe zmiany wprowadzane do nich, nawet jeżeli takie zmiany mają charakter ulepszeń”.

Definicja obowiązująca przed 2018 rokiem w ustawie o PIT/CIT:

,,pracach rozwojowych – oznacza to nabywanie, łączenie, kształtowanie i wykorzystywanie dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności z dziedziny nauki, technologii i działalności gospodarczej oraz innej wiedzy i umiejętności do planowania produkcji oraz tworzenia i projektowania nowych, zmienionych lub ulepszonych produktów, procesów i usług, z wyłączeniem prac obejmujących rutynowe i okresowe zmiany wprowadzane do produktów, linii produkcyjnych, procesów wytwórczych, istniejących usług oraz innych operacji w toku, nawet jeżeli takie zmiany mają charakter ulepszeń, w szczególności (…)”.