CIT estoński

Ukryte zyski w estońskim CIT – na przykładzie samochodów w użytku mieszanym

Stan prawny

Aktualny

Data publikacji

10 marca 2025

System opodatkowania w formie estońskiego CIT stanowi wyjątkowo korzystną alternatywę dla przedsiębiorców. Z jednej strony umożliwia odroczenie bieżącego opodatkowania zysku, z drugiej zaś, aby zapobiec nadmiernym wypłatom na rzecz wspólników czy udziałowców (ponad poziom podzielonego zysku), ustawodawca wprowadził szereg ograniczeń. Jednym z kluczowych rozwiązań w tym zakresie jest wyodrębnienie kategorii dochodów tzw. „ukrytych zysków” podlegających opodatkowaniu ryczałtem. Niniejszy artykuł poświęcony jest omówieniu dochodu z tytułu ukrytych zysków na przykładzie samochodów wykorzystywanych w użytku mieszanym.

Czym są ukryte zyski?

Zgodnie z art. 28m ust. 3 ustawy o CIT, przez ukryte zyski rozumie się wszelkie świadczenia – pieniężne, niepieniężne, odpłatne, nieodpłatne lub częściowo odpłatne – które są wykonywane w związku z prawem do udziału w zysku, ale nie stanowią podzielonego zysku. Beneficjentem tych świadczeń, zarówno bezpośrednio, jak i pośrednio, musi być wspólnik lub podmiot powiązany ze spółką. Ustawodawca, wskazując przykładowe kategorie ukrytych zysków, pozostawił jednocześnie katalog otwarty, co oznacza, że inne świadczenia mogą również zostać uznane za ukryte zyski, jeśli spełnią określone w przepisach przesłanki.

Co ważne, ustawa przewiduje także katalog negatywny (art. 28m ust. 4 ustawy o CIT), który wyłącza określone rodzaje wydatków, takie jak wynagrodzenia czy niektóre koszty operacyjne, z opodatkowania ryczałtem. Wypłata ukrytych zysków skutkuje powstaniem dla spółki dochodu, który podlega opodatkowaniu ryczałtem od dochodów spółek, co stanowi mechanizm kontrolny zapobiegający zdaniem organów nieuzasadnionym korzyściom finansowym wspólników.

Wypłata ukrytych zysków generuje dla spółki dodatkowy dochód, który podlega opodatkowaniu ryczałtem – obecnie w wysokości 10% lub 20% podstawy opodatkowania, w zależności od wielkości podatnika.

Zgodnie z art. 28o. ust. 1. ustawy o CIT, podatek od ukrytych zysków wynosi:

10% podstawy opodatkowania – w przypadku małego podatnika oraz podatnika rozpoczynającego prowadzenie działalności;
20% podstawy opodatkowania – w przypadku innego podatnika.

Pojazdy w użytku mieszanym

W praktyce wiele przedsiębiorstw korzysta z samochodów firmowych nie tylko w celach służbowych, lecz również prywatnych. Tak zwany użytek mieszany wiąże się z określonymi konsekwencjami podatkowymi:

Koszty uzyskania przychodów:
Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 51 CIT, jeżeli podatnik nie prowadzi ewidencji (np. ewidencji przebiegu pojazdu dla celów VAT) potwierdzającej wyłącznie służbowy charakter użytkowania samochodu, 25% poniesionych wydatków z tytułu kosztów używania pojazdu nie zostanie uznanych za koszty uzyskania przychodów. Wydatek eksploatacyjny związany z użytkowaniem środka trwałego – jakim jest samochód – może zostać ujęty w kosztach podatkowych w maksymalnej wysokości 75%, gdy pojazd wykorzystywany jest także do celów prywatnych.
Odliczenie VAT:
Art. 86a ustawy o podatku od towarów i usług stanowi, że w przypadku pojazdu używanego zarówno do celów działalności gospodarczej, jak i prywatnych, przedsiębiorca lub pracownicy mogą odliczyć jedynie 50% VAT od wydatków związanych z jego użytkowaniem. Takie przepisy mają na celu uniemożliwienie pełnego przeniesienia kosztów prywatnego użytkowania pojazdu na koszty prowadzenia działalności gospodarczej, co ostatecznie ogranicza możliwość obniżenia podstawy opodatkowania.

Ukryte zyski w samochodach w użytku mieszanym

Przepisy dotyczące ukrytych zysków w estońskim CIT znajdują szczególne zastosowanie w przypadku składników majątku wykorzystywanych częściowo do celów prywatnych. W odniesieniu do samochodów osobowych, które nie są wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej, obowiązują następujące zasady:

Wyłączenie z opodatkowania:
Zgodnie z art. 28m ust. 4 ustawy o CIT, wydatki i odpisy amortyzacyjne oraz odpisy z tytułu trwałej utraty wartości związane z używaniem samochodów osobowych są wyłączone z opodatkowania ukrytych zysków, ale z zastrzeżeniem, że gdy pojazd jest używany w tzw. użytku mieszanym, wyłączenie przysługuje jedynie w wysokości 50%. Oznacza to, że połowa kosztów (wyrażona jako kwota brutto) stanowi ukryty zysk, który podlega opodatkowaniu ryczałtem.
Brak ewidencji jako dowód wyłączności użytkowania:
Interpretacje indywidualne (np. z dnia 15 stycznia 2022 r. r 0111-KDIB1- 2.4010.554.2021.2.AK oraz 10 listopada 2022 r.0111-KDIB1-2.4010.276.2022.2.AK) potwierdzają, że gdy spółka nie prowadzi szczegółowej ewidencji przebiegu pojazdu, domniemuje się, iż samochód wykorzystywany jest również do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą. W takiej sytuacji tylko 50% kosztów eksploatacyjnych i odpisów amortyzacyjnych można wyłączyć z rozliczenia, a pozostałe 50% kwalifikuje się jako ukryty zysk, podlegający opodatkowaniu.

Podsumowanie

Estoński CIT to atrakcyjne rozwiązanie umożliwiające odroczenie opodatkowania zysków, co przynosi realne korzyści finansowe przedsiębiorcom. Jednocześnie system ten wiąże się z szeregiem ograniczeń i potencjalnych pułapek, które warto poznać, aby świadomie korzystać z jego możliwości. Katalog „ukrytych zysków” został zaprojektowany przez ustawodawcę, by zapobiegać nieuzasadnionym wypłatom na rzecz wspólników, co znajduje odzwierciedlenie m.in. w regulacjach dotyczących samochodów wykorzystywanych w użytku mieszanym. Katalog ukrytych zysków jest znacznie szerszy, dlatego warto się z nim dokładnie zapoznać, aby w pełni wykorzystać możliwości oferowane przez estoński CIT oraz uniknąć niezamierzonych wydatków.