Co to jest PPK?
Czym są Pracownicze Plany Kapitałowe (czyli PPK)? Krótko mówiąc, jest to dobrowolny program długoterminowego oszczędzania. Do opłacanych przez pracownika składek część dokłada pracodawca oraz państwo. Celem PPK jest zagwarantowanie pracownikom dodatkowej emerytury.
PPK reguluje ustawa z 4 października 2018 roku o pracowniczych planach kapitałowych.
Jak działa PPK?
Pracodawca tworzy PPK, które jest zarządzane przez wybraną instytucję finansową. Każdy pracownik w wieku 18-55 lat zostaje automatycznie zapisany przez pracodawcę do PPK. Wpłaty zostają przekazywane przez pracodawcę na prywatne konto pracownika w PPK.
Pracownik może w każdej chwili zrezygnować z dokonywania wpłat do PPK. Ma też możliwość wcześniejszego skorzystania z oszczędności zgromadzonych na swoim koncie.
Kto i kiedy może przystąpić do PPK?
Jak wyżej wspomniano, do Pracowniczych Planów Kapitałowych automatycznie zapisane zostają osoby w wieku między 18 a 55 rokiem życia, które pracują u danego pracodawcy dłużej niż 3 miesiące na umowę o pracę lub umowę o zlecenie, od której obowiązkowo opłacane są składki ZUS.
Osoby w przedziale wiekowym 55-70 lat, które chciałyby uczestniczyć w PPK, muszą złożyć u pracodawcy deklarację przystąpienia do PPK. Uczestnictwo w PPK jest dobrowolne. Każdy pracownik może indywidualnie zdecydować, czy chce oszczędzać w PPK. Jeśli nie, może złożyć deklarację o rezygnacji z wpłat do PPK.
Wpłaty na PPK
Wsparcie dla uczestników PPK ze strony państwa to jednorazowa wpłata powitalna w kwocie 250 zł dla każdego uczestnika PPK oraz coroczne dopłaty w wysokości 240 zł.
Wpłata podstawowa ze strony pracownika wynosi 2,0% wynagrodzenia brutto. Wpłata ta może być obniżona do 0,5% wynagrodzenia brutto, jeśli wynagrodzenie uczestnika PPK (osiągane z różnych źródeł w danym miesiącu) nie przekracza kwoty odpowiadającej 1,2-krotności minimalnego wynagrodzenia. Wpłata maksymalna ze strony pracownika może wynieść 4,0% wynagrodzenia brutto.
Wpłata podstawowa, której dokonuje pracodawca, wynosi obowiązkowo 1,5% wynagrodzenia brutto pracownika. Pracodawca dobrowolnie może wpłacić maksymalnie do 4% wynagrodzenia brutto pracownika.
Maksymalny limit wpłat i dopłat możliwych do dokonania na wszystkie rachunki PPK uczestnika PPK w danym roku kalendarzowym to równowartość w złotych kwoty 50 000 dolarów amerykańskich (według średniego kursu dolara amerykańskiego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na ostatni dzień roboczy poprzedzający 31 grudnia roku poprzedzającego dany rok kalendarzowy). Po przekroczeniu tego limitu dalsze wpłaty i dopłaty na rachunek PPK uczestnika PPK nie są dokonywane.
Środki wpłacane do PPK są inwestowane na rynkach kapitałowych. To pracodawca wybiera, jaka instytucja będzie prowadzić PPK dla pracowników jego firmy. Bez względu na to, jaką formę prawną będą miały fundusze pomnażające środki w PPK, od strony inwestycyjnej będą to fundusze zdefiniowanej daty. Oznacza to, że poziom ryzyka inwestycji uzależniony będzie od wieku uczestnika programu. Czyli im bliżej do osiągnięcia przez nas wieku emerytalnego, tym bardziej bezpieczne i zachowawcze staną się inwestycje funduszu (preferowane są obligacje). Dla młodszych uczestników PPK środki inwestowane są głównie w akcje.
Możliwość szybszego wypłacenia pieniędzy z PPK
Istnieje kilka możliwości wypłacenia pieniędzy z PPK przed terminem.
Jedna z nich to wypłata pieniędzy przed 60. rokiem życia. Po złożeniu wniosku o zwrot środków zaoszczędzonych na koncie indywidualnym, pracownik otrzymuje zgromadzone środki, jednak pomniejszone o:
- podatek od zysków kapitałowych,
- 30% środków wpłaconych przez pracodawcę (które zostaną wpłacone na indywidualne konto ubezpieczonego w ZUS jako składki emerytalne)
- środki pochodzące z wpłat od państwa.
Inną możliwością jest wypłata w szczególnych sytuacjach życiowych. Oszczędności można wypłacić wcześniej, jeśli środki zostaną przeznaczone na sfinansowanie wkładu własnego przy kredycie na zakup mieszkania lub budowę domu (do 100% zgromadzonych środków z obowiązkiem ich oddania) oraz na pokrycie kosztów leczenia w razie poważnej choroby pracownika lub kogoś z jego bliskiej rodziny (do 25% środków bez obowiązku ich zwrotu).
Ostatnia możliwość to wypłata po 60. roku życia. W takim przypadku pracownik otrzymuje 25% środków jednorazowo, natomiast pozostałe 75% w co najmniej 120 ratach miesięcznych. Jeśli pracownik zdecyduje się na jednorazową wypłatę całości, będzie zobligowany do opłacenia podatku od zysków kapitałowych.
Oszczędności uczestnika w PPK są dziedziczone oraz wolne od zajęć komorniczych (za wyjątkiem roszczeń alimentacyjnych) i podatku od zysków kapitałowych (przy wypłatach ratalnych po 60 roku życia).
Ponowne przystąpienie do PPK
Jeżeli pracownik rezygnuje z dokonywania wpłat do PPK oznacza to, że nie będzie mieć naliczanych i odprowadzanych wpłat pracodawcy i wpłat własnych. Nie otrzyma również dopłat ze środków publicznych tzn. wpłaty powitalnej oraz dopłat rocznych.
Osoby, które zrezygnują z dokonywania wpłat do PPK będą ponownie zgłaszane do programu co 4 lata. Jeżeli pierwszy raz ponowne zgłoszenie do PPK nastąpi w 2023 roku, to następne co kolejne 4 lata tzn. w 2027, 2031 itd.
Wdrażanie PPK
Wdrażanie PPK podzielono na 4 etapy.
Pierwszy z nich dotyczył firm zatrudniających co najmniej 250 osób (według stanu na 31.12.2018) i rozpoczął się 1 lipca 2019 r. Pracodawcy mieli czas do 25 października 2019 r. na zawarcie umowy o zarządzanie PPK i do 12 listopada 2019 r. na zawarcie umowy o prowadzenie PPK.
Kolejny, II etap wdrażania PPK obejmuje firmy zatrudniające co najmniej 50 osób (według stanu na 30.06.2019) i rozpoczął się 1 stycznia 2020 r. W związku z pandemią COVID-19 przedłużono terminy zawierania umów tworzących PPK.
Etap III wprowadzania PPK, obejmujący firmy, które zatrudniają co najmniej 20 osób (według stanu na 31.12.2019) rozpoczął się 1 lipca 2020 r. Pracodawcy mają czas na zawarcie umów o zarządzanie PPK do 27 października 2020 r., a umów o prowadzenie PPK do 10 listopada 2020 r. W związku ze zmianą w II etapie, terminy na zawarcie umów w II i III etapie pokrywają się.
Ostatni, IV etap wdrażania PPK rozpocznie się 1 stycznia 2021 r. i obejmie pozostałe podmioty zatrudniające oraz jednostki sektora finansów publicznych, bez względu na stan zatrudnienia. Terminy zawarcia umów dla jednostek sektora finansów publicznych to kolejno: umowa o zarządzanie PPK – zawarta do 26 marca 2021 r., umowa o prowadzenie PPK – zawarta do 10 kwietnia 2021 r. Natomiast dla pozostałych podmiotów terminy zawarcia umów są następujące: umowa o zarządzanie PPK – zawarta do 23 kwietnia 2021r., umowa o prowadzenie PPK – zawarta do 10 maja 2021 r.
Kary grzywny dla pracodawców
Pracodawca może zostać ukarany karą grzywny, ograniczenia wolności, a nawet karę pozbawienia wolności do 2 lat w przypadku, gdyby próbował nakłaniać pracownika do rezygnacji z oszczędzania w PPK. Surowe konsekwencje grożą również przedsiębiorcom, którzy m.in. nie dopełnią obowiązku zawarcia umowy o zarządzanie PPK, nie będą odprowadzać składek, czy nie będą prowadzić wymaganej dokumentacji związanej z obliczeniem składek.
Mirosław Zomerski
Asystent ds. ewidencji IP BOX
