Poza obowiązkami pracodawcy, których zasady spełniania muszą być określone w zakładowych aktach lub poleceniu wykonywania pracy zdalnej bądź podczas jej uzgadniania (mowa o nich w poprzednich artykułach – linki poniżej) pracodawca jest zmuszony do respektowania wobec pracownika świadczącego pracę zdalną pozostałych zasad, które wynikają wprost z ustawy. Poza standardowymi kwestiami dotyczącymi spełniania obowiązków informacyjnych oraz RODO, są to między innymi:
Zakaz dyskryminacji
Podczas stosowania pracy zdalnej obowiązuje zakaz dyskryminowania pracownika ze względu na formę wykonywanej przez niego pracy. Niedopuszczalne jest by był traktowany mniej korzystnie niż inni pracownicy świadczący taką samą lub podobną pracę. Ustawodawca wskazuje na konieczne uwzględnienie różnic odnoszących się do warunków wykonywania pracy zdalnej i wykonywania jej w formie typowej. W omawianym przepisie określono w szczególności w jakim zakresie pracownik zdalny nie może być traktowany gorzej niż pozostali pracownicy, wskazano bowiem na nawiązanie i rozwiązanie stosunku pracy, warunki zatrudnienia, awansu, a także dostępu do szkoleń podnoszących kwalifikacje. Podkreślono, iż pracownik nie może być dyskryminowany w jakikolwiek sposób przez to, że wykonuje swoją pracę w formie pracy zdalnej. Taka sytuacja nie może też zaistnieć z powodu odmówienia wykonywania takiej pracy. Omawiany zakaz stanowi uzupełnienie ogólnie przyjętego w Kodeksie pracy zakazu dyskryminacji ujętego w art. 183a k.p. i odnosi go bezpośrednio do pracowników zdalnych.
Obowiązek zapewniania więzi pomiędzy pracownikiem zdalnym a zakładem pracy
Na pracodawcę został także nałożony obowiązek zapewnienia więzi pomiędzy pracownikiem zdalnym a zakładem pracy. Polega to na umożliwieniu pracownikowi wykonującemu pracę zdalną znajdowanie się na terenie zakładu pracy i przy tym korzystanie ze znajdujących się tam wszystkich pomieszczeń i urządzeń na zasadach przyjętych dla pozostałych pracowników. Ponadto dopuszcza kontaktowanie się pracownika zdalnego z innymi pracownikami. Regulacje odnoszące się do przebywania pracowników na terenie zakładu znajdują się co do zasady w regulaminie pracy pracodawcy, w jego zarządzeniach, a także są ustanawiane przez zwyczaj zakładowy. Pracownik zdalny jest obowiązany ich przestrzegać w takim samym zakresie, jak każdy inny pracownik.
BHP i katalog prac niedozwolonych
W ramach art. 673 1 k.p. nałożono na pracodawcę obowiązek uwzględniania odrębności pracy
zdalnej w odniesieniu do zasad bezpiecznej i higienicznej pracy. Wynikają one z wykonywania pracy w miejscu innym niż zakład pracy. Ustawodawca wskazał, iż pracodawca zobowiązany jest do respektowania obowiązków wynikających z Działu X Kodeksu pracy – Bezpieczeństwo i higiena pracy oraz określił, które z nich są wyłączone, chodzi m.in. o obowiązki dotyczące udzielania pierwszej pomocy, wyznaczenia koordynatora BHP, czy też zapewnienia urządzeń sanitarnych oraz środków higieny osobistej. Ponadto w omawianym przepisie wskazano katalog prac, jakich pracodawca nie może nałożyć na pracownika zdalnego. To prace:
- szczególnie niebezpieczne,
- takie w wyniku, których dochodzi do przekroczenia minimalnych norm czynników fizycznych typowych dla pomieszczeń lokalnych,
- w trakcie, których korzysta się z czynników chemicznych stanowiących zagrożenie,
- które są związane z wydzielaniem się lub stosowaniem szkodliwych czynników biologicznych, mieszanin wydzielających uciążliwe zapachy lub substancji radioaktywnych,
- wywołujące intensywne brudzenie.
Ryzyko zawodowe
Pracodawca przy stosowaniu pracy zdalnej w swoim zakładzie powinien opracowywać informacje o ryzyku zawodowym związanym z jej wykonywaniem oraz o zasadach bezpiecznego i higienicznego wykonywania tej pracy (art. 67 31 k.p.). Informacja o ryzyku zawodowym jest tworzona odrębnie dla każdego stanowiska i musi być przekazana pracownikowi zdalnemu przed dopuszczeniem go do świadczenia pracy. Przy przygotowywaniu tej informacji pracodawca powinien uwzględnić między innymi wpływ pracy na układ mięśniowo-szkieletowy oraz wzrok, a także na jej uwarunkowania psychospołeczne. Na tej podstawie tworzona jest informacja o ryzyku zawodowym obejmująca między innymi zasady właściwej organizacji stanowiska pracy, zasady bhp, reguły postępowania w przypadku awarii zagrażających życiu lub zdrowiu oraz czynności, które należy wykonać po zakończeniu pracy zdalnej. Pracownik potwierdza zapoznanie się wyżej wspomnianymi informacjami w sposób papierowy lub elektroniczny i zobowiązuje się do ich przestrzegania. Podczas organizowania swojego stanowiska pracy powinien uwzględnić przekazane mu informacje wraz z wymaganiami ergonomii.
Wypadek przy pracy
Ustawodawca wskazuje na stosowanie w takiej sytuacji art. 234 k.p. regulującego obowiązki pracodawcy związane z wypadkiem przy pracy oraz postępowania powypadkowego. Przepis ten ma być stosowany odpowiednio, czyli w sposób dostosowany do realiów pracy zdalnej. Implikuje to ograniczenie obowiązków pracodawcy, które, w warunkach typowego zatrudnienia, zobowiązany jest podejmować niezwłocznie po wypadku. Z kolei zmiana w trybie określania okoliczności i przyczyn wypadku polega tylko na sposobie dokonania oględzinach miejsca wypadku. Bowiem w przypadku pracy zdalnej zespół powypadkowy musi uzgodnić z pracownikiem lub jego domownikami termin tych oględzin, a także może całkowicie od nich odstąpić.
