Kiedy? Po co? Dlaczego?
Celem tego rodzaju czynności, wymienionych w ordynacji podatkowej jest głównie:
- badanie terminowości wpłat podatków i składania deklaracji,
- weryfikacja czy złożone dokumenty są formalnie poprawne (przykładowo w dokumentach mogą pojawić się literówki, oczywiste omyłki w obliczeniach itp.),
- ustalenie stanu faktycznego, w związku ze złożeniem dokumentów (przykładowo weryfikacja podatnika, który chciałby skorzystać z ulg podatkowych),
- weryfikacja uzyskanych przychodów i ponoszonych wydatków,
- weryfikacja dokumentów składanych przy rejestracji (np. często bywa, że w przypadku rejestracji do podatku VAT, organy podatkowe proszą o przedstawienie tytułu do dysponowania danym lokalem).
Korekty deklaracji
Czynności sprawdzających nie należy mylić z kontrolą czy postępowaniem podatkowym. Przykładowo podczas czynności sprawdzających nie ma przeszkód, by składać korekty deklaracji.
W ramach czynności sprawdzających, deklaracja, która zawiera błędy, oczywiste omyłki lub została źle wypełniona może zostać skorygowana przez organ podatkowy, jeżeli zmiana wysokości zobowiązania podatkowego, kwoty nadpłaty, kwoty zwrotu podatku albo kwoty nadwyżki podatku do przeniesienia lub wysokości straty w wyniku tej korekty nie przekracza 5000 zł. Organ może zwrócić się również do podatnika o dokonanie takiej korekty lub z prośbą o złożenie wyjaśnień dotyczących wątpliwości w zakresie informacji zawartych w deklaracji.
Oczywiście podatnik nie musi zgodzić się z korektą organu i przysługuje mu prawo do wniesienia sprzeciwu w terminie 14 dni od dnia doręczenia uwierzytelnionej kopii skorygowanej deklaracji. Wniesienie sprzeciwu anuluje korektę. Termin 14 dni jest nieprzekraczalny i należy mieć na względzie, że jeśli sprzeciw nie zostanie wniesiony, to korekta, której dokonał organ będzie rodzić skutki tak, jak korekta złożona przez podatnika.
Zwroty podatku
Z nieprzyjemnościami w tym zakresie często mierzą się podatnicy występujący o zwrot podatku VAT. Mianowicie – jeżeli przeprowadzenie czynności sprawdzających wymaga przedłużenia terminu zwrotu podatku wynikającego z odrębnych przepisów, organ może przedłużyć termin zwrotu podatku do czasu zakończenia czynności sprawdzających. Oczywiście takie postanowienie o przedłużeniu możemy „zażalić”.
„Krzyżówka”
Organ ma prawo przeprowadzić czynności sprawdzające również w stosunku do kontrahentów podatnika, w toku lub w związku z kontrolą podatkową lub postępowaniem podatkowym. Ważnym jest, że organ może zażądać wyłącznie dokumentów w zakresie objętym kontrolą, wyciągu z ksiąg podatkowych i dowodów księgowych.
Ulgi podatkowe
Powszechnym działaniem organów jest sytuacja, w której organ wzywa podatnika do przedłożenia dokumentów związanych z korzystaniem przez niego z ulgi podatkowej. Przykładowo – organy często weryfikują dokumenty podatników chcących skorzystać z IP BOX czy B+R, wzywając do przedłożenia odpowiednich umów czy ewidencji.
Na żądanie organów – banki, ZUS, fundusze inwestycyjne i wymienione w ustawie inne podmioty mają obowiązek przekazywania informacji o zdarzeniach stanowiących podstawę do skorzystania przez podatnika z ulg podatkowych.
W celu zweryfikowania stanu faktycznego, organ podatkowy może również dokonać oględzin lokalu mieszkalnego (w zakresie możliwości skorzystania z ulgi mieszkaniowej). Może zrobić to tylko i wyłącznie za zgodą podatnika.
Podsumowanie
Czynności sprawdzające to dość niesformalizowana forma kontaktu podatnika z urzędem skarbowym. Ale czy warto współpracować? Co do zasady tak.
Otóż wobec podatnika można zastosować sankcje:
– z art. 83 § 1 k. k. s., który stanowi, iż: „Kto osobie uprawnionej do przeprowadzenia czynności sprawdzających (..) udaremnia lub utrudnia wykonanie czynności służbowej, w szczególności kto wbrew żądaniu tej osoby nie okazuje księgi lub innego dokumentu dotyczącego prowadzonej działalności gospodarczej lub księgę lub inny dokument niszczy, uszkadza, czyni bezużytecznymi, ukrywa lub usuwa, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych.”
Przyjmuje się, zgodnie z orzecznictwem sądów, że przepis ten nie może mieć zastosowania do sytuacji, kiedy podatnik po prostu działa pasywnie;
– z art. 262 § 1 o. p., zgodnie z którym przykładowo za takie działania jak: nieokazanie dokumentów, ksiąg podatkowych czy dowodów księgowych, podatnicy mogą zostać ukarani karą porządkową do 3300 zł.
Warto, więc współpracować z organami, jednocześnie nie zapominając, że czynności sprawdzające mogą dotyczyć tylko ustawowo określonego zakresu. Podejmowanie przez organ działań wykraczających poza ten zakres, nie obliguje nas bez uprzedniego wszczęcia kontroli czy postępowania, do podjęcia czynności w związku z bezprawnym działaniem organu.
